Chính quyền Iran đã trả tự do cho nhà Trung Đông học Kylie Moore-Gilbert, đã bị họ giam cầm từ năm 2018 sau khi buộc tội làm gián điệp với bản án 10 năm tù. Đây là thỏa thuận trao đổi tù nhân, trong đó cô được trao đổi với 3 công dân Iran bị giam giữ ở Thái Lan trong một âm mưu đánh bom bất thành năm 2012.
Tuần qua, ngày 25.11, Đài truyền hình Iran đưa tin, Iran đã trả tự do nữ học giả Kylie Moore-Gilbert người Úc gốc Anh, bị xét xử bí mật năm 2018, nhận mức án 10 năm tù với tội danh làm giám điệp. Cô là một trong những tù nhân phương Tây cao cấp nhất bị Iran giam giữ.
Giữa những đồn đoán về danh tính của những người Iran được trao đổi, các quan chức Thái Lan hôm 26/11 cho biết, họ đã chấp thuận việc chuyển giao cho Tehran ba người đàn ông đang bị giam giữ. Danh tính 3 người Iran được tiết lộ là Masoud Sedaghatzadeh, Saeid Moradi và Mohammad Kharzei, bị Thái Lan buộc tội trong vụ đánh bom bất thành năm 2012, được cho là nhằm vào các nhà ngoại giao Do Thái.
Phát biểu với truyền thông Úc hôm 26/11, Thủ tướng Úc Scott Morrison gọi việc trả tự do cho Moore-Gilbert là một “phép màu” sau “nhiều khởi đầu sai lầm trong quá trình này”. Ông cũng từ chối bình luận về các chi tiết cụ thể của thỏa thuận trao đổi tù nhân vì cho rằng, điều đó có thể gây nguy hiểm cho các công dân Úc khác đang bị giam giữ.
Tiến sĩ Kylie Moore-Gilbert năm nay 33 tuổi, có song tịch Anh và Úc từng học tại Đại học Cambridge và trước khi bị bắt là một chuyên gia về chính trị Trung Đông, giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Melbourne.
Tiến sĩ Moore-Gilbert đã bị bắt tại Iran vào tháng 10 năm 2018. Danh tính của Tiến sĩ Moore-Gilbert được chính phủ Úc giữ kín vì sợ sẽ làm ảnh hưởng đến nỗ lực thương thuyết yêu cầu Iran trả tự do,mãi đến ngày 14.9.2019 – sau khi truyền thông Iran tiết lộ – gia đình và Bộ Ngoại giao Úc mới lên tiếng xác nhận.
Năm ngoái Úc đã trực tiếp trao đổi tù nhân với Iran, đổi một can phạm Iran lấy hai công dân Úc.
Đó là Jolie King và Mark Firkin, một cặp đôi chuyên viết blog về du lịch sống tại Perth. Hai người đang thực hiện hành trình du lịch đường bộ từ Úc tới Anh, đã bị bắt tại Iran giữa lúc đang điều khiển một drone để chụp hình tại một địa điểm gần căn cứ quân sự.
Trước đó cặp đôi đã đăng tải trên mạng xã hội về chuyến đi trên của họ trong gần 2 năm qua, nhưng sau những cập nhật về hành trình qua Kyrgyzstan và Pakistan nhưng đến tháng Bảy năm ngoái thì im bặt, Sau đó, ngày 11.09.2019 Bộ Ngoại giao Úc xác nhận hai công dân Úc này đang bị giam tại Iran, cùng với có tiến sĩ Moore-Gilbert.
Công dân Iran được mang ra trao đổi là Reza Dehbashi Kivi, Reza Dehbashi là một nghiên cứu sinh tại trường Đại học Queensland ở Brisbane, đã bị bắt giữ với cáo buộc “âm mưu mua và vận chuyển thiết bị radar quân sự tối tân của Mỹ về Iran thông qua Dubai”.
Trang mạng của truyền hình nhà nước Iran cho biết: “Bộ máy tư pháp Úc có ý đồ dẫn độ ông Dehbashi sang Mỹ, nhưng cuối cùng ông ấy đã được tự do vì Bộ Ngoại giao Iran đã giải quyết vần đề này.”
Truyền hình nhà nước còn trình chiếu những hành ảnh cho biết Dehbashi đang ở sân bay quốc tế Imam Khomeini ở Tehran và ôm một người phụ nữ dường như là người nhà của mình,
Theo nguồn tin này, ông Dehbashi đang nghiên cứu về “một thiết bị phát hiện ung thư da” vào thời điểm bị bắt giữ và ông ấy đã bác bỏ những cáo buộc là “hiểu lầm” và “bất công”.